ลูกเสือชาวบ้านก่อตั้งขึ้นครั้งแรก โดย พ.ต.อ.สมควร หริกุล (ยศในขณะนั้น) เป็นผู้ริเริ่มดำเนินการจัดให้มีการฝึกอบรมลูกเสือรุ่นแรกขึ้นที่ บ้านเหล่ากอหก กิ่งอำเภอนาแห้ว อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย ระหว่างวันที่ 9 – 12 สิงหาคม 2514 หลังจากการฝึกอบรมลูกเสือชาวบ้านรุ่นแรกเป็นผลสำเร็จแล้ว ได้ขยายผลการฝึกอบรมไปยังพื้นที่ต่างๆ ตามแนวชายแดน ได้แก่ จังหวัดเลย อุดรธานี หนองคาย นครพนม พิษณุโลก สกลนคร กาฬสินธุ์ ร้อยเอ็ด และกระจายไปยังภูมิภาคต่างๆ ทั่วประเทศอย่างรวดเร็ว การฝึกอบรมลูกเสือชาวบ้านมีขึ้นทุกจังหวัด ครบทุกจังหวัดรวมทั้งในเขตกรุงเทพมหานคร ทางศูนย์ปฏิบัติการลูกเสือชาวบ้านจึงได้ถือเอาวันที่ 9 สิงหาคม 2514 เป็นวันกำเนิดลูกเสือชาวบ้าน

	พ.ต.อ.สมควร หริกุล

          เมื่อฝึกอบรมลูกเสือชาวบ้านได้จำนวนหนึ่ง พ.ต.อ.สมควร หริกุล จึงได้สรุปผลการฝึกอบรมเสนอต่อ พล.ต.ท.สุรพล จุลละพราหมณ์ ผู้บัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน ท่านได้ให้การสนับสนุนการฝึกอบรมลูกเสือชาวบ้านเป็นอย่างดี และได้มอบหมายให้ พล.ต.ต.เจริญฤทธิ์ จำรัสโรมรัน ผู้ช่วยผู้บัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน รวบรวมข้อมูลการฝึกอบรมลูกเสือชาวบ้านโดยละเอียด

          พล.ต.ต.เจริญฤทธิ์ จึงได้ศึกษาและสังเกตการณ์ฝึกอบรมลูกเสือชาวบ้านแล้วพิจารณาเห็นว่า การฝึกอบรมลูกเสือชาวบ้านมีประโยชน์และสร้างสรรค์ความสามัคคีกลมเกลียวให้บังเกิดขึ้นในหมู่ข้าราชการ พ่อค้า นักธุรกิจ และประชาชนทั่วไป สามารถขจัดช่องว่างและเส้นขนานระหว่างข้าราชการกับประชาชนได้เป็นอย่างดียิ่ง ตรงกับพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในการสร้างความสามัคคีธรรมให้เกิดขึ้นในหมู่ประชาชนชาวไทย จึงนำเรื่องราวการฝึกอบรมลูกเสือชาวบ้านโดยละเอียดขึ้นกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

          ต่อมาเมื่อวันที่ 19 มีนาคม 2515 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จฯ ไปทอดพระเนตรกิจกรรมลูกเสือชาวบ้านที่ค่ายเสนีย์รณยุทธ กองกำกับการตำรวจตระเวนชานแดนเขต 4 อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี ทั้งสองพระองค์ทรงพอพระราชหฤทัย จึงได้พระราชทานเงิน 100,000 บาท เป็นทุนทรัพย์จัดหาผ้าผูกคอลูกเสือชาวบ้าน ห่วงรัดผ้าผูกคอ และหน้าเสือ และทรงรับกิจการลูกเสือชาวบ้านไว้ในพระบรมราชานุเคราะห์ ตั้งแต่นั้นเป็นมา